އައްޝައިޚް މުހައްމަދު ސިނާން
ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ މާތްވެގެންވާ އަދި ލޮބުވެތިކަން ބޮޑުވެގެންވާ ހަތަރު ކަލިމައަކީ؛ އެކަލާނގެ ހުސްޠާހިރުވަންތަކަން ބަޔާންކުރުމުގެ ތަސްބީޙައިގެ ކަލިމަކަމުގައިވާ سُبْحَانَ اللهِ އާއި، އެކަލާނގެއަށް ޙަމްދުކުރުމުގެ ތަޙްމީދުގެ ކަލިމަކަމުގައިވާ الحَمْدُ لِلَّهِ އާއި، އެކަލާނގެ އެއްކައުވަންތަކުރުމުގެ ތަހްލީލުގެ ކަލިމަކަމުގައިވާ لاَ إِلهَ إِلَّا اللهُ އާއި، އެކަލާނގެ ހައިބަވަންތަކަމުގެ ބޮޑުކަން ބަޔާންކޮށްދޭ ތަކްބީރުގެ ކަލިމަކަމުގައިވާ اللهُ أَكْبَرُ މި ހަތަރު ކަލިމައެވެ.
މި ހަތަރު ކަލިމައިގެ މާތްކަމާއި، މިކަލިމަތައް ކިޔުމުން ލިބޭނޭ ޘަވާބާއި ދަރުމައިގެ ވާހަކަ އައިސްފައިވާ ވަރަށް ގިނަ ޙަދީޘްތައް ވެއެވެ. މިގޮތުން ރަސޫލުﷲ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ﷲ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ ލޮބުވެތިކަން ބޮޑުވެގެންވާ ބަސްތަކަކީ ހަތަރު ކަލިމައެކެވެ. އެއިގެ ކޮންމެ ކަލިމައަކުން ފެށިނަމަވެސް ތިބާގެ މައްޗަށް ކުށެއްނެތެވެ. (އެއީ) سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، وَلَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ އެވެ." (مسلم)
އަދިވެސް ރަސޫލުﷲ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "އިރު އޭގެ މައްޗަށް އެރި ކޮންމެ އެއްޗަކަށްވުރެ (އެބަހީ؛ ދުނިޔެއާއި ދުނިޔޭގައި ވާހާ އެއްޗަކަށްވުރެ) سُبْحَانَ اللَّهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ މި ފަދައިން ތިމަންކަލޭގެފާނު ކިޔުން ތިމަން ކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުގައި ލޮބުވެތިކަން ބޮޑުވެގެންވެއެވެ." (مسلم)
އަދި އުއްމު ހާނީ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ ވިދާޅުވިއެވެ. އެއްފަހަރެއްގައި ތިމަން ކަމަނާގެ ކައިރިން ރަސޫލުﷲ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ވަޑައިގަތްހިނދު ތިމަން ދެންނެވީމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ތިމަން މުސްކުޅިވެ، ގައިގެ ބާރު ދެރަވެއްޖެއެވެ. ތިމަން ކަމަނާ އިށީނދެއިނދެގެން ކުރެވޭނެ ކަމަކަށް ކަލޭގެފާނު ތިމަން ކަމަނާއަށް އަމުރުކުރައްވާށެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ކަމަނާ 100 ފަހަރު ﷲ އަށް ތަސްބީޙަ (އެބަހީ؛ سُبْحَانَ اللَّهِ) ކިޔާށެވެ. ފަހެ، ކަމަނާ އިސްމާޢީލްގެފާނުގެ ދަރިކޮޅުން ސަތޭކަ އަޅުން މިނިވަންކުރުމާ މިކަމާ (ޘަވާބުގެ ގޮތުން) ހަމަހަމަވެގެންވެއެވެ. އަދި ކަމަނާ 100 ފަހަރު ﷲއަށް ޙަމްދުކުރާށެވެ. (އެބަހީ؛ الْحَمْدُ لِلَّهِ ކިޔާށެވެ.) ފަހެ، ކަމަނާ ﷲގެ މަގުގައި ހަނގުރާމަކުރާމީހުން އުފުލުމަށްޓަކައި އަސްދާނުގޮނޑިއާއި ލަގަންލީ ސަތޭކަ އަސް ތައްޔާރުކުރުމާ މިކަމާ (ޘަވާބުގެ ގޮތުން) ހަމަހަމަވެގެންވެއެވެ. އަދި ކަމަނާ 100 ފަހަރު ﷲއަށް ތަކްބީރުކިޔާށެވެ. ފަހެ، ކަމަނާ ޤަބޫލުވެވިގެންވާ ގޮތުގައި ޙަރަމްފުޅަށްގެންދެވޭ ސަތޭކަ ޖަމަލު ކަތިލުމާ މިކަމާ (ޘަވާބުގެ ގޮތުން) ހަމަހަމަވެގެންވެއެވެ. އަދި ކަމަނާ 100 ފަހަރު ﷲއަށް ތަހްލީލުކިޔާށެވެ. އުޑާއި ބިމާ ދެމެދުގައިވާތަން (ޘަވާބުން) ފުރިގެންދާނެއެވެ. ކަމަނާ މިކަލިމަތައް ކިޔައިފި ދުވަހަކު، އުފުއްލެވޭ (ހެޔޮ ޢަމަލުތަކުގެ ތެރޭގައި) ކަމަނާ އެކީފަދައިން ކިޔައިފިމީހެއްގެ ޢަމަލުތައް މެނުވީ، އެއްވެސް މީހެއްގެ ޢަމަލުތައް ކަމަނާގެ ޢަމަލުތަކާ އެއްފަދަވެގެން ނުވެއެވެ." (مسند أحمد)
އެހެން ޙަދީޘެއްގައިވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. " لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ، وَسُبْحَانَ اللَّهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ މިފަދައިން ކިޔައިފިމީހެއްގެ ފާފަތައް ކަނޑުގެ ފޮނުހާ ގިނަވިނަމަވެސް، އެމީހެއްގެ ފާފަތައް ފުއްސަވައިނުދެއްވާނެ އެއްވެސް މީހަކު މި ބިންމަތީގައިނުވެއެވެ." (أحمد، الترمذي، الحاكم)
އަދިވެސް ނަބިއްޔާ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. "ތިމަންކަލޭގެފާނާގެން އިސްރާކުރެވުނު ރޭގައި ތިމަންކަލޭގެފާނާ އިބްރާހީމްގެފާނު ބައްދަލުވެވަޑައިގަތެވެ. އެ ހިނދު އިބްރާހީމްގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ މުޙައްމަދެވެ! ތިމަންކަލޭގެފާނުންގެ ފަރާތްޕުޅުން ކަލޭގެފާނުގެ އުއްމަތަށް ސަލާމް ދަންނަވާ ދެއްވާށެވެ. އަދި ހަމަކަށަވަރުން ސުވަރުގެއަކީ ފަސްގަނޑު ހެޔޮ، ފެން މީރު ތަނެއްކަމުގެ ޚަބަރު ކަލޭގެފާނުގެ އުއްމަތުގެ މީހުންނަށް ދެއްވާށެވެ. ހަމަކަށަވަރުން އެތަނަކީ ފެން ރަނގަޅު ތަނަވަސް ބިންތަކެކެވެ. އެތަނުގެ ގަސްތަކަކީ سُبْحَانَ اللَّهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، وَلَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ އެވެ." (الترمذي)
އަދިވެސް ރަސޫލުﷲ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. "ހަމަކަށަވަރުން ބަސްތަކުގެ ތެރެއިން ހަތަރު ބަހެއް ﷲ ޚާއްޞަކުރެއްވިއެވެ. (އެއީ) سُبْحَانَ اللَّهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، وَلَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ މި ހަތަރު ކަލިމައެވެ. ފަހެ، މީހަކު سُبْحَانَ اللَّهِ ކިޔައިފިކަމުގައިވާނަމަ، އެމީހަކަށް ﷲ ވިހި ހެޔޮކަން ލިޔުއްވައެވެ. ނުވަތަ ވިހި ފާފަ ފުއްސަވައިދެއްވައެވެ. އަދި اللهُ أَكْبَرُ ކިޔައިފިކަމުގައިވާނަމަ، ހަމައެފަދަ ހެޔޮކަން ދެއްވައެވެ. އަދި އަދި لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ ކިޔައިފިކަމުގައިވާނަމަ، ހަމައެފަދަ ހެޔޮކަން ދެއްވައެވެ. އަދި މީހެއްގެ ހިތްނިޔަތް އެކަމަކަށް ޚާލިޞްކޮށްގެން الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ކިޔައިފިކަމުގައިވާނަމަ، އެމީހަކަށް ތިރީސް ހެޔޮކަން ލިޔުއްވެވޭނެތެވެ. އަދި ތިރީސް ފާފަ އެމީހާގެ ކިބައިން ފުއްސެވޭނެތެވެ." (أحمد، الحاكم)
އެހެން ޙަދީޘެއްގައިވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. "ތަސްބީޙައާއި، ތަހްލީލާއި، ތަޙްމީދު ކިޔައިގެން ﷲ މަތިން ޛިކުރުކުރާމީހުންގެ ޛިކުރުތައް ޢަރުޝިކޮޅު ވަށައިގެން ދައުރުކުރަމުން ދާނެއެވެ. (އެ ޛިކުރުތައް ދައުރުވަމުންދާއިރު) އަޑެއްގެގޮތުގައި މާމުއިކުޅަނދުރުން އިވޭ ވައްތަރުގެ އަޑެއް ހުންނާނެއެވެ. އެ އަޑަކީ ޛިކުރުތައް ކިޔެވި މީހުންގެ މަތިން އެ ޛިކުރުތައް ހަނދުމަކުރާ އަޑެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން މީހެއްގެ މަތިން ހަނދުމަކުރާނެ، ނުވަތަ ހަނދުމަކުރުމުގައި ފިލައިނުދާނެ ކަމަކަމަށް ތިޔަބައިމީހުންކުރެ މީހަކު ލޯބިނުކުރާނެ ހެއްޔެވެ؟" (أحمد، ابن ماجه، الحاكم)
އަދިވެސް ނަބިއްޔާ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَގެ އަޞްޙާބު ބޭކަލުންގެ ތެރެއިން ބަޔަކު ނަބިއްޔާ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَއަށް ދެންނެވިއެވެ. ހެޔޮ ދަރުމަތަކާގެން މުދާވެރިން ކުރިއަރައި ހިނގައްޖެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ނަމާދުކުރާ ފަދައިން އެމީހުންވެސް ނަމާދުކުރެއެވެ. އަދި އަޅުގަނޑުމެން ރޯދަހިފާ ފަދައިން އެމީހުންވެސް ރޯދަހިފައެވެ. އަދި އެމީހުންގެ މުދަލުން އިތުރުވާ ތަކެތިން އެމީހުން ޞަދަޤާތް ދެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ތިޔަބައިމީހުން އެތަކެތިން ޞަދަޤާތް ދޭނެ ތަކެތި، ތިޔަބައިމީހުންނަށް މާތްﷲ ލެއްވި ކަމުގައި ނުވޭހެއްޔެވެ؟ ހަމަކަށަވަރުން ކޮންމެ ތަސްބީޙައަކީ (އެބަހީ: سُبْحَانَ اللَّهِ ކިޔުމަކީ) ޞަދަޤާތެކެވެ. އަދި ކޮންމެ ތަކްބީރަކީ (އެބަހީ: اللهُ أَكْبَرُ ކިޔުމަކީ) ޞަދަޤާތެކެވެ. އަދި ކޮންމެ ތަޙްމީދަކީ (އެބަހީ: الْحَمْدُ لِلَّهِ ކިޔުމަކީ) ޞަދަޤާތެކެވެ. އަދި ކޮންމެ ތަހްލީލަކީ (އެބަހީ: لا إِلَهَ إِلا اللهُ ކިޔުމަކީ) ޞަދަޤާތެކެވެ." (مسلم)
އޭ ސަވާބާއި ދަރުމައަށް އެދޭ ﷲގެ އަޅާއެވެ! މިކަލިމަތަކަކީ ތިބާ ބޭނުން ކޮންމެ ވަގުތަކު، އެހުރިތަނެއްގައި ހުރެގެން ކުރެވޭނެ ދޫ މައްޗަށް ފަސޭހަ ކަލިމަފުޅުތަކެކެވެ. އެކަލިމަތަކުން ލިބޭނެ ސަވާބާއި ދަރުމައިގެ ބައެއް ވާހަކަތައް ބަޔާންވެ އެދިޔައީއެވެ. ތިބާގެ ހެޔޮކަންތައްތައް އިތުރުކޮށްލުމަށް މިއީ ކިހާ މަތިވެރި ކަލިމަތަކެއްތޯއެވެ؟
